ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΒΙΑ

Τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί μια αύξηση των επεισοδίων βίας μεταξύ παιδιών. Το φαινόμενο, επονομαζόμενο ως «ψευτοπαλικαρισμός», παρατηρείται συχνότερα εντός του σχολικού πλαισίου και εκδηλώνεται με μια σειρά συμπεριφορών.

Οι συμπεριφορές αυτές περιλαμβάνουν σωματική βία, επίθεση, χρήση απειλών, τρομοκρατία, αποκλεισμό ατόμων από την ομάδα συνομηλίκων, περιστατικά κλοπής προσωπικών αντικειμένων ή χρημάτων και, κυρίως, τη χρήση ενός «ονόματος» (παρατσούκλι) για το άτομο ή τα άτομα που υφίστανται τον ψευτοπαλικαρισμό. Μάλιστα, πολύ συχνά, τα πειράγματα συνδέονται με τα χαρακτηριστικά της εμφάνισης, της σχολικής επίδοσης, του φύλου, της θρησκείας ή της εθνικότητας του θύματος.

Τα παιδιά που εμπλέκονται σε τέτοιου είδους συμπεριφορές συνήθως χαρακτηρίζονται ως επιθετικά, με υψηλό βαθμό αυτοπεποίθησης και με έλλειψη ενσυναίσθησης για τα συναισθήματα των άλλων ατόμων. Από την άλλη, τα παιδιά που υφίστανται τις συμπεριφορές αυτές είναι συνήθως παθητικά, ντροπαλά και έχουν περιορισμένο δίκτυο φιλικών σχέσεων. Συνήθως, δεν αντιδρούν αποτελεσματικά ή δεν αντιδρούν καθόλου στα επεισόδια βίας, επειδή θεωρούν ότι μειονεκτούν ως προς τη σωματική τους δύναμη και τις δεξιότητες χειρισμού σωματικής βίας, γεγονός που αυξάνει την ευαλωτότητά τους και τα κάνει φοβισμένα, αγχώδη και με χαμηλή αυτοεκτίμηση.

Είναι ιδιαίτερα σύνηθες να θεωρούνται οι ψευτοπαλικαράδες θύτες. Είναι, όμως, αλήθεια αυτό; Μια σειρά ποικίλων παραγόντων έχουν αναγνωριστεί ως παράγοντες που εν δυνάμει μπορούν να οδηγήσουν κάποιο παιδί σε τέτοιου τύπου συμπεριφορές.

Συχνά, τα παιδιά αυτά αντιμετωπίζουν δυσκολίες εντός του οικογενειακού πλαισίου. Μάλιστα, οι έρευνες καταδεικνύουν ότι ο τύπος της γονεϊκότητας μπορεί να συνδέεται με τη μετέπειτα επιθετικότητα ενός παιδιού. Για παράδειγμα, η έλλειψη προσοχής και αποτελεσματικής γονεϊκής επιτήρησης προς το παιδί μπορεί να αποτελέσει «ευκαιρία» για την εκδήλωση επιθετικών συμπεριφορών. Επιπλέον, η έλλειψη κλίματος συναισθηματικής ζεστασιάς εντός της οικογένειας μπορεί να αποτελέσει έναν ακόμα παράγοντα. Επιπρόσθετα, κάποιες φορές, το ίδιο το παιδί μπορεί να είναι μάρτυρας περιστατικών λεκτικής ή σωματικής βίας μέσα στο σπίτι (από τους γονείς προς το ίδιο ή μεταξύ των γονέων), γεγονός το οποίο μπορεί, ενδεχομένως, να κάνει την εκδήλωση βίας και επιθετικότητας ως έναν αποδεκτό τρόπο διαχείρισης των διαφορών με τους άλλους.

Επίσης, μια σειρά ατομικών χαρακτηριστικών έχουν συνδεθεί με τη βία. Ιδιαίτερα, η ιδιοσυγκρασία μπορεί να εμπλέκεται στην εξέλιξη ενός παιδιού ως «ψευτοπαλικαρά». Για παράδειγμα, τα δραστήρια και παρορμητικά παιδιά μπορεί να γίνουν στο μέλλον θύτες. Επίσης, ιδιαίτερα στην περίπτωση των αγοριών, η σωματική δύναμη φαίνεται να διαδραματίζει κάποιο ρόλο.

Αναφορικά με το σχολικό πλαίσιο, φαίνεται ότι ο βαθμός της επιτήρησης από του εκπαιδευτικούς μπορεί να συνδέεται με τη συχνότητα και τη σοβαρότητα των περιστατικών του ψευτοπαλικαρισμού. Σημασία έχει, επίσης, και ο τρόπος παρέμβασης και η καταλληλότητα αυτής από την πλευρά των εκπαιδευτικών σε περιπτώσεις που οι ίδιοι είναι μάρτυρες περιστατικών βίας ή ενημερώνονται από μάρτυρες. Τέλος, εξαιρετικά σημαντικό είναι το κλίμα εντός της σχολικής τάξης. Η συναισθηματική ζεστασιά και η αποδοχή όλων των μαθητών με τις ιδιαιτερότητές τους , καθώς και η ισοτιμία μεταξύ εκπαιδευτικών και μαθητών δημιουργούν κλίμα συνεργασίας και ευγενούς άμιλλας, παρεμποδίζοντας ή, καλύτερα, πλαισιώνοντας θετικά την οποιαδήποτε εκδήλωση επιθετικότητας.

Αυτό που είναι σαφές είναι ότι το φαινόμενο του ψευτοπαλικαρισμού δεν αποτελεί ένα μονοδιάστατο φαινόμενο και, συνήθως, οφείλεται στο συνδυασμό των παραγόντων που αναφέρθηκαν, καθώς και άλλων. Το σημαντικό είναι να αναγνωριστούν οι παράγοντες που συμβάλλουν και να υπάρξει συντονισμένη προσπάθεια και συνεργασία στην αντιμετώπιση των περιστατικών βίας μεταξύ του σχολείου και της οικογένειας, δεδομένου ότι η επιθετικότητα μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες σε πολλαπλά επίπεδα.

Εάν επιθυμείτε να λάβετε ενημέρωση ή συμβουλευτική υποστήριξη όσον αφορά τέτοια ζητήματα, καθώς και αναφορικά με τις καθημερινές προκλήσεις που αντιμετωπίζετε ως γονείς με τα παιδιά σας ή για άλλες προσωπικές δυσκολίες, μπορείτε να απευθυνθείτε στο Γραφείο Παροχής Κοινωνικών Υποστηρικτικών Υπηρεσιών του Δήμου Θέρμης στην οδό Ταβάκη 28, στον 1 ο όροφο και στο τηλέφωνο 2310 466691 από Δευτέρα έως Παρασκευή 9:00 έως 17:00. Οι συναντήσεις πραγματοποιούνται κατόπιν τηλεφωνικού ραντεβού. Όλες οι υπηρεσίες παρέχονται από ψυχολόγους και είναι δωρεάν.